अव्ययीभाव समास (प्रथमपद प्रधान):
या समासातील पहिले पद अव्यय असून ते महत्त्वाचे असते व या सामासिक शब्दाचा वापर क्रियाविशेषणासारखा केला जातो हे शब्द स्थळ/काळ/रीतिवाचक असतात.
(आ, यथा, प्रति हे संस्कृत उपसर्ग लागून तयार झालेले शब्द)
१) आजन्म – जन्मापासून (कालवाचक)
२) आमरण – मरेपर्यंत (कालवाचक)
३) यथाक्रम – क्रमाप्रमाणे (रीतिवाचक)
४) प्रतिक्षण – प्रत्येक क्षणाला (कालवाचक)
५) यथान्याय – न्यायाप्रमाणे (रीतिवाचक)
(बे, दर, बेला, गैर, बिन, हर, बर यांसारखे फारशी उपसर्ग लागून तयार झालेले शब्द)
१) दरसाल – प्रत्येक वर्षी (कालवाचक)
२) हररोज- प्रत्येक दिवशी (कालवाचक)
३) बिनधास्त – धास्तीशिवाय (रीतिवाचक)
४) बेशक – शंका न घेता/शंकेशिवाय (रीतिवाचक)
५) बेलाशक – शंका न घेता/शंकेशिवाय (रीतिवाचक)
६) गैरहजर – हजेरीशिवाय (रीतिवाचक)
७) बिनधोक- धोक्याशिवाय (रीतिवाचक)
८) बिनचूक – चुकीशिवाय (रीतिवाचक)
९) बरहुकूम- हुकुमाप्रमाणे (रीतिवाचक)
१०) बिनशर्त शर्तीशिवाय (रीतिवाचक)
(मराठी भाषेतील द्विरुक्ती होऊन तयार झालेले शब्द क्रियाविशेषणाप्रमाणे वापरले जातात)
१) वारंवार – प्रत्येक वारी (कालवाचक)
२) पानोपानी – प्रत्येक पानात (स्थलवाचक)
३) गल्लोगल्ली- प्रत्येक गल्लीत (स्थलवाचक)
४) दिवसेंदिवस- प्रत्येक दिवशी (कालवाचक)
५) दारोदार- प्रत्येक दारी (स्थलवाचक)
६) जागोजागी – प्रत्येक जागी (स्थलवाचक)
1 thought on “अव्ययीभाव समास”
Comments are closed.